در کشورمان و لزوم استخراج و بازیابی این سه منبع ارزشمند؛ لذا توجه به پیامدهای زیست‌محیطی ناشی از استحصال آنها ما را به سوی استفاده از فناوری‌های پاک، تولید پسماند کمتر و استفاده مجدد از این مواد به‌عنوان گامی مهم در راستای دستیابی به بهره برداری و توسعه پایدار سوق می‌دهد.
با نگاهی گذرا به ارزش‌های قابل‌ملاحظه عنصر طلا به‌عنوان پشتوانه اقتصادی و مالی کشورها ونقش غیرقابل انکار آن به لحاظ سرمایه و زیورآلات در بین مردم، استحصال آن‌را حتی با وجود آسیب‌های فراوان بر محیط‌زیست توجیه پذیر می‌کند.
این وضعیت در مورد استخراج نفت (طلای سیاه) نیز مصداق دارد؛ چرا که امروزه نفت و مشتقات آن مولفه پیشرفت صنایع و به‌طور کلی حرکت در جهان محسوب می‌شود.
اما در این میان در کشورمان بر خلاف کشورهای در حال توسعه یا توسعه یافته نسبت به جمع آوری و بازیافت پسماندها (به‌ویژه در بخش‌های شهری، بیمارستانی، صنعتی، دریایی و...) این منبع سرشار و لایزال هیچگونه برنامه عمل و راهبرد بلندمدت تدوین و اجرا نشده است.
در واقع اگر ارزش واقعی طلای کثیف همچون عنصر طلا و طلای سیاه در بین مردم و مسئولین درک شود شاید تحولی شگرف در نوع دیدگاه و برنامه ریزی اقتصادی و به تبع آن سند چشم انداز توسعه پایدار کشور بروز نماید.
الف) بررسی پیامدهای زیست محیطی استحصال طلا
طلا از گذشته‌های بسیار دور، به‌دلیل جلای زیبا، مقاومت بالا در مقابل اکسیداسیون و دیگر عوامل شیمیایی، شکل‌پذیری خوب و کمیابی، در طول تاریخ مورد توجه بشر بوده و دارای اهمیت ویژه‌ای است. طلا به‌عنوان مهم‌ترین استاندارد پولی جهان مطرح بوده و بیشترین مورد مصرف آن در ساخت سکه و شمش طلا به‌عنوان ذخایر پول بین‌المللی است.لیکن با رعایت نکردن استانداردهای زیست‌محیطی، مواد سمی و زیان‌آور به هنگام استخراج این فلز منتشر می‌شود. وجود مواد سمی همچون «آرسنیک»، «پیریت»، «آنتی‌موان» و «آرسنو پیریت»، در کنار سنگ‌معدن طلا، باعث می‌شود درصورت استفاده از روش‌های قدیمی، این مواد منجر به بروز آلودگی شوند.
در این نوع معادن که به طلای مقاوم معروف‌اند، باید برای جدا کردن ماده سمی آرسنیک، از سیستم‌های خاص و اکسیداسیون تحت فشار یا میکروبی استفاده شود. به گزارش سازمان بهداشت جهانی، عدم‌کنترل معادن طلایی که حاوی آرسنیک هستند، موجب آلودگی‌های شدید زیست‌محیطی و از جمله سرطان و قانقاریای کارکنان و اهالی منطقه می‌شود.شایان ذکر است که بنابر ماده 5 ضوابط زیست‌محیطی فعالیت‌های معدنی، مصوب هیأت وزیران مورخ 21/ 1/ 1384، معادن سنگ طلا با هر ظرفیت استخراجی، مشمول تهیه گزارش ارزیابی اثرات زیست‌محیطی می‌شود.
ب) بررسی پیامدهای زیست‌محیطی استخراج نفت (طلای سیاه)
ورود نفت وبه‌طور کلی گروه آلاینده روغن‌ها وگریس‌ها درمنابع آبی باعث آلودگی آب به شکل سطحی شده درنتیجه مانع تبادل اکسیژن بین هوا وآب می‌شود.ورود روغن، نفت وسایر مشتقات نفتی به محیط آبی منجر به کاهش اکسیژن محلول در آب شده وزندگی آبزیان را دچار مشکل می‌کند. به‌طوری که یک لیتر نفت می‌تواند یک میلیون لیتر آب را به‌صورت سطحی آلوده کند.پیامدهای آلودگی نفتی عبارت است از:اثر بر پلانکتون‌ها، بنتوزها، فعالیت‌های ماهیگیری وماهی‌ها، پرندگان، باکتری‌ها، سواحل، تخریب محیط‌های حساس زیست‌محیطی(توندرا، جنگل‌های بارانی، زیستگاه دریایی و...)، نشت به هنگام انتقال، تولید پسماندهای سمی، تغییرات اقلیمی و آلودگی هوا، بروز جنگ و مناقشات بین‌المللی و...
ج) بررسی پیامدهای زیست محیطی بازیافت پسماندهای‌تر و خشک(طلای کثیف)
بازیافت پسماندهای‌تر :
پسماندهای(زباله های)تر همچون بقایای مواد غذایی طی یک پروسه بیولوژیکی می‌توانند به کود آلی غنی از هوموس(کمپوست) تبدیل شوند. فواید کمپوست عبارتند از: کود آلی کمپوست در خاک‌های سنگین دانه‌بندی، تخلخل، نفوذ پذیری و تهویه خاک را بهبود می‌بخشد و در خاک‌های سبک مانند اسفنج به نگهداری آب و مواد غذایی می‌پردازد. اجزای ریز و درشت و مواد معدنی را در بر گرفته وبه تشکیل خاک دانه کمک می‌کند. حالت چسبندگی و مقاومت خاک در مقابل ماشین آلات کشاورزی را کاهش داده تا عملیات زراعی با انرژی کمتری انجام پذیرد. هوموس خاک را افزایش داده به‌طوری که می‌تواند 2تا 6 برابر خود آب نگهداری و از هدر رفتن آن جلوگیری نماید.
به خاک رنگ تیره داده و در جذب حرارت و گرم نگهداشتن آن کمک می‌کند. کمپوست دارای عناصر غذایی پر مصرف وکم مصرف مورد نیاز گیاهان است که این مواد را به تدریج آزاد و در اختیار گیاهان قرار می‌دهد. کمپوست عموما فعالیت‌های بیولوژیکی خاک را تشدید کرده و به حاصلخیزی خاک کمک می‌کند.
کمپوست دارای خاصیت اسیدی است و در جذب بعضی از مواد غذایی غیرمحلول نقش اساسی داشته و از فرسایش خاک جلوگیری می‌کندو علاوه بر کمیت در ارتقای کیفیت محصول نقش اساسی داشته و استفاده از آن موجب افزایش مقاومت گیاهان در مقابل امراض می‌گردد.
بازیافت پسماندهای خشک
الف ـ تفکیک در مبدأ
این روش یکی از مهم‌ترین و کم هزینه‌ترین روش‌های جداسازی و تفکیک مواد زاید محسوب می‌شود.
ب ـ تفکیک در مقصد
این روش نیز یکی دیگر از روش‌های بازیافت و جداسازی مواد زاید به حساب می‌آید که زایدات قابل بازیافت پس از ورود به مراکز انتقال و یا دفع توسط روش سنتی و یا انواع سیستم‌های مکانیزه تفکیک و جداسازی می‌‌شوند.از مزایای بازیافت پسماندهای خشک می‌توان موارد زیر را برشمرد:
ارتقای سطح فرهنگ و آموزش عمومی درارتباط با تولید و دفع مواد زائد جامد، بهبود شرایط بهداشتی، کاهش آلودگی‌های ناشی از تولید زباله و حفظ محیط زیست، صرفه جویی درمصرف منابع طبیعی با بازگشت منابع قابل استفاده به چرخه تولید، بهینه سازی شیوه‌های جمع آوری و حمل ونقل مواد زائد جامد و نظافت شهری، کاهش میزان پسماندهای دفنی و افزایش طول عمر مراکز دفن، کمک به اقتصاد کلان کشور، ایجاد زمینه‌های اشتغال و جذب سرمایه‌های بخش خصوصی.
با توجه به ویژگی‌های مثبت و غیرقابل چشم پوشی عنصر طلا و نفت و از طرفی اثرات منفی استحصال و استخراج آنها بر محیط زیست، لذا جهت بهره برداری پایدار از این منابع در کنار حفظ محیط زیست می‌بایست به سمت استفاده از فناوری‌های پاک(از لحاظ آلایندگی محیط) و تهیه گزارش ارزیابی زیست محیطی و طراحی راهکارهای تخفیف آثار سوء گام برداریم.اما در بررسی بازیابی پسماند نیز در کشورمان با وجود پیشینه فرهنگی، مشکلات و موانع اداری و اجرایی در مقوله جمع‌آوری، صنایع تبدیلی و رعایت موازین بهداشتی همچنان پابرجاست.شایان ذکر است ، چنانچه اجرای پروسه بازیافت پسماندها براساس ضوابط حفظ بهداشت محیط صورت نگیرد نه تنها راهگشا نخواهد بود بلکه اصول اساسی توسعه پایدار ملی را نیز زیر سؤال خواهد برد.
